Balan Dağları’ndan yeni bitki çeşidi “Balan Sümbülü”
Egeli akademisyen Prof. Dr. Yıldırım ve takımından yeni bir bitki
türü keşfi
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Köyceğiz Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Dr. Kenan Akbaş ve doktora öğrencisi
Tuğkan Özdöl’ün ortak çalışmasıyla yeni bir bitki çeşidi literatüre kazandırıldı.
Muğla’nın Ula ve Marmaris ilçeleri ortasında kalan bölgede uzanan Balan
Dağları ortasında bulunan yeni bitki tipine “Balan Sümbülü” ismi verildi.
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, Prof. Dr. Hasan
Yıldırım ve grubunu tebrik ederek muvaffakiyetler diledi. Prof. Dr. Budak, “Fen
Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyemiz Prof. Dr. Hasan Yıldırım, ülkemiz
endemik bitki çeşitliliğine değerli katkılarda bulunuyor. Hocamız bilim
dünyasına sayısız yeni bitki tipinin keşfini kazandırdı. Kendisini ve grubu tebrik
ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi
Balan Sümbülü, Muğla Akyaka’da yaşayan zeytinyağı üreticisi ve bitkiler
üzerine amatör çalışmalar yapan doğasever Buse Topçuoğlu tarafından saha
çalışması esnasında keşfedildi. Bu bitkinin mevcut çeşitlerden farklı bir tür
olduğundan şüphelenen Buse Topçuoğlu, daha sonra bulduğu bitkiye ilişkin detaylı
fotoğrafları ve malzemeleri Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım’a ulaştırarak, bilimsel bir çalışmanın
başlangıcını yaptı.
Ortak çalışmayla bilim dünyasına kazandırıldı
Keşif süreci hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yıldırım, “Buse
Topçuoğlu’nun bana ulaştırdığı bitki çeşidinin şuana kadar literatürde mevcut bir
bitki olmadığı fark ettim. Daha sonra Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Köyceğiz Meslek Yüksekokulundan Öğr. Gör. Dr. Kenan Akbaş ve doktora
öğrencisi Tuğkan Özdöl ile bir arada ortak bir çalışmaya başladık. Tam üç yıl
süren araştırma ve popülasyon hudutlarını belirleme çalışmalarından sonra
makalesi yazılarak, merkezi Yeni Zelanda da olan, Taksonomik Botanik alanın
önde gelen bilimsel mecmualarından biri olan ‘Phytotaxa’ isimli bilimsel dergide
makalemizi yayınlayarak çeşidi, bilim dünyasına tanıttık. Bilimsel ismini bitkiyi
keşfeden Buse Topçuoğlu’na atfedilerek “Leopoldia buseana” olarak
isimlendirirken Türkçe ismi ise yayılış gösterdiği dağ silsilesinden yola çıkarak
“Balan Sümbülü” formunda belirledik” dedi.
“Cinse ilişkin tüm tiplerin yarısından fazlası Türkiye’de”
Morbaş (Leopoldia) cinsinin dünya genelinde 29 tıpla temsil edildiğini
ifade eden Prof. Dr. Yıldırım, “Cinse ilişkin tipler Akdeniz havzasında, Orta Doğu
ve Güney Avrupa, Kafkasya ve Asya’da doğal bir yayılışa sahiptir. Cinsin
çeşitlenme ve gen merkezi Batı Anadolu ve Ege adalarıdır. Bu bakımdan Muğla
ili Leopoldia cinsi için epeyce kıymetli bir alandır. Dünya genelinde bu cinse ait
tüm çeşitlerin yarısından fazlası Türkiye’de doğal olarak yayılır. Yeni keşfedilen
Balan Sümbülü ile cinsin dünyadaki tıp sayısı 30’a ülkemizde ise Leopoldia tür
sayısı 16’ya yükselmiştir. Ülkemizdeki endemik Leopoldia tıp sayısı ise 9’a
çıkmıştır” dedi.
“Orman yangınları çeşidin yok olmasına neden olabilir”
Balan sümbülünün yayılış gösterdiği topraklara da değinen Prof. Dr.
Yıldırım, “Muğla’da Balan Dağları üzerinde yayılış gösteren Balan sümbülü,
serpantin olarak bilinen krom, magnezyum ve demir üzere kimi ağır metalleri
bolca bünyesinde barındıran topraklar üzerinde yayılış gösteriyor. Bu ekstrem
toprak ve kayaç yapısına ahenk sağlayıp hayatını sürdüren Balan Sümbülü
ayrıca Marmaris ilçesi Hisarönü ve İçmeler mevkiinde, yakın vakitte büyük
bir yangın geçiren alanlarda da yayılış gösteriyor. Popülasyonlarının
bulundukları alanlarda yapılan çalışmalarda, bilhassa sahanın gerek yangın
geçirmesi ve gerekse de yangın geçirme potansiyelinin yüksek olması ve bu
nedenle de orman yolu açma çalışmalarının ağır olmasından ötürü habitat ve
popülasyondaki bitki tahribatının yüksek olduğu görülmektedir” diye konuştu.
Prof. Dr. Yıldırım, tıbbın bulunduğu alanın kızılçam orman içleri ve
açıklıkları olduğunu, gerek yol çalışmaları gerekse orman yangınları için
potansiyel bir alan olmasından ötürü bu cinsin geleceğine ait endişeli
olduklarını söz etti. Ayrıyeten Prof. Dr. Yıldırım çeşidi kaybetmemek ismine koruma
çalışmalarına yönelik stratejik gayelerin ortaya konulması ve lokal yönetimlerle
beraber bu çalışmaların en kısa müddette yapılması gerektiğini vurguladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
